Poltax

Poltax (Polish Tax) - system informatyczny do obsługi poboru podatków od osób fizycznych i osób prawnych, prowadzony i eksploatowany przez jednostki podległe Ministerstwu Finansów, budowany i stale rozwijany od 1990 r., początkowo przez francuską firmę Bull, a od 1995 r. samodzielnie przez MF. W skład Poltaksu wchodzą m.in. aplikacje:

• Egapoltax,
• Edipoltax,
• Kasy Fiskalne,
• Kontrola,
• KSG,
• Poltax-2B,
• Rejestracja,
• Mandaty,
• Wymiar.

Oprogramowanie Poltax jest rozwijane prawie od początku swojego istnienia w SZBD Oracle. Tylko przez pierwsze kilka lat stosowano jego wersję Mikro-Poltax przeznaczoną na mikrokomputery wyposażone z bazę Paradox.

W 1997 r. NIK ujawniła, że w pierwszych latach rozwoju systemu Poltax budżet państwa poniósł straty finansowe wynikające ze złych decyzji podejmowanych przez ministra finansów, który powierzył komputeryzowanie systemów urzędów skarbowych firmie Bull SA (umowa na lata 1992-1994 wartości ok 100 mln USD). Ministerstwo Finansów popełniło wówczas poważne błędy organizacyjne i metodologiczne. Zlikwidowano Dział Kontroli Jakości, nie prowadzono więc nadzoru nad jakością wykonywanych prac. Zrezygnowano też z bezpłatnej pomocy zaoferowanej przez rządy USA i Szwajcarii i z niezależnej kontroli jakości oferowanej przez ekspertów firmy Oracle. Dostawę sprzętu i instalacji rozpoczęto na dwa lata przed przystąpieniem do prac nad oprogramowaniem. Sprzęt zestarzał się, utracił gwarancję i wykorzystywano go niezgodnie z przeznaczeniem.

Kolejne analizy NIK, dotyczące lat 1996-2001, ujawniły iż w ramach budżetów celowych na utrzymanie i rozwój Poltaxu wydano 374 mln zł, z czego na sprzęt i oprogramowanie 231 mln zł.

Podstawa prawna

• Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.);
• Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.);
• Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jednolity: Dz. U. 2009 r. Nr 152 poz. 1223 z późn. zm.);
• Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.);
• Ustawa z 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2007 r. Nr 111, poz. 765 z późn. zm.).
• Rozporządzenie Ministra Finansów z 30 grudnia 1999 r. w sprawie trybu składania zgłoszeń identyfikacyjnych oraz aktualizacyjnych przez podatników podatku rolnego, leśnego i od nieruchomości (Dz. U. Nr 111, poz. 1291);
• Ustawa z 19 marca 2004 r. Prawo celne (Dz. U. Nr 68, poz. 622 z późn. zm.);
• Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz.535 z późn. zm.);
• Ustawa z 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (Dz. U. z 2004 r. Nr 269, z późn. zm.);
• Rozporządzenie Ministra Finansów z 23 grudnia 2008 r. w sprawie określenia rodzajów zgłoszeń, które mogą być składane za pomocą środków komunikacji elektronicznej (Dz. U. Nr 236, poz. 1635);
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 marca 2009 r. w sprawie wzoru wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 50, poz. 399);
• Rozporządzenie Ministra Finansów z 29 września 2009 r. w sprawie wzorów formularzy zgłoszeń identyfikacyjnych (Dz. U. Nr 161, poz. 1282 z późn. zm.);
• Rozporządzenie Ministra Finansów z 30 grudnia 2010 r. w sprawie sposobu przesyłania zgłoszeń oraz rodzajów podpisu elektronicznego, którymi powinny być opatrzone (Dz. U. Nr 259, poz. 1768);

Komentarz Andrzeja Jankowskiego, pierwszego menedżera i głównego projektanta Poltaxu (1990-1993)

W dniu 26 stycznia [1996] NIK udostępnił prasie Informację o stanie informatyzacji systemu podatkowego Poltax. W konsekwencji pojawiła się kolejna fala szumu informacyjnego, dość skutecznie mieszająca fakty [...]. W związku z tą nową okolicznością chciałem raz jeszcze publicznie [...] przytoczyć moje słowa:

• stwierdzam z całą odpowiedzialnością, że nie zmieniłbym żadnej istotnej decyzji podjętej przeze mnie od początku 1990 do początku 1993, kiedy zarządzałem programem Poltax - oczywiście w ramach przekazanych mi kompetencji i środków!
• fakt, że dotychczas nikt nie wystąpił z formalnym wnioskiem o wszczęcie sprawy sądowej o niegospodarność pieniędzmi publicznymi wymownie świadczy o tym, że animatorzy i dystrybutorzy negatywnego obrazu Poltaxu mają na uwadze bardziej partykularne cele, niż walka o prawdę i sprawiedliwość.

Z prasy dowiedziałem się przykładowo, że pod koniec stycznia 1996 r. NIK "przypadkowo" zauważył, że wybór firmy Bull w pierwszej połowie 1990 r. miał charakter arbitralny. [...] Warto dodać, iż firma Bull kontraktowo gwarantowała nam, że jej skuteczność i doświadczenie w budowie, a także wdrażaniu podobnych systemów informatycznych będą wspierane i asekurowane przez doświadczenia rządu Francji, a przede wszystkim przez bogate doświadczenia i zasoby Ministerstwa Finansów Francji, które to pierwsze na świecie wdrożyło VAT. Z doświadczeń tych wielokrotnie korzystaliśmy z pozytywnym skutkiem dla wdrożonej i funkcjonującej części systemu. Ponadto kontraktowo firma Bull zobowiązała się do zatrudnienia doświadczonych ekspertów z firmy Oracle, którzy przede wszystkim mieli czuwać nad jakością prac nad oprogramowaniem użytkowym oraz nad zgodnością realizacji przedsięwzięcia z jedną z najnowocześniejszych metod zarządzania i realizacji przedsięwzięć informatycznych - CASE*METHOD. Pojawiające się zatem stwierdzenia w prasie, że kontrakt gwarantował naszej stronie jedynie transfer wiedzy w produkcji komputerów świadczy o nieznajomości kontraktu i rynku informatycznego.

Pojawił się również w prasie, rzekomo głoszony przez NIK, pogląd, że podobno dostawy instalacji i sprzętu rozpoczęto na dwa lata przed przystąpieniem do prac nad oprogramowaniem użytkowym. Publicznie oświadczam, że stwierdzenie to radykalnie rozmija się z prawdą i nie znajduje odbicia w żadnych znanych mi dokumentach MF! Wręcz przeciwnie, od samego początku prace w ramach programu Poltax koncentrowały się na oprogramowaniu i dopiero po akceptacji wymagań przyszłych użytkowników oprogramowania, założeń modelu danych i założeń do modelu funkcjonalno-organizacyjnego służb podatkowych nastąpiły prace nad konfiguracją bazy sprzętowo-systemowej. Mam nadzieję, że NIK również publicznie oświadczy, że nigdy tego kłamstwa nie prezentował żadnej prasie. Jeżeli jednak prawdą jest, że po sześciu latach studiów nad Poltaxem NIK formułuje takie wnioski, to znaczy, że nie zna podstawowych faktów i dokumentów dotyczących historii Poltax. W takim przypadku publicznie zapraszam inspektorów NIK, aby zapoznali się bliżej z prawdziwymi i udokumentowanymi [przeze mnie] faktami. Jest tam wyraźnie napisane, że pierwszy prototyp oprogramowania Poltax powstał w 1990 r. W świetle informacji dostarczonej przez NIK oznacza to, że kontraktowe dostawy sprzętu rozpoczęły się w 1988 r.! Faktem historycznym jest również to, że trzy lata temu [publikacja "Zamek na lodzie", CW, 1993/03/01] publicznie stwierdziłem: Istnieje niebezpieczeństwo wzrostu ceny kontraktu (ewentualnie konieczność rezygnacji z czegoś, co objęte jest aktualnymi dostawami kontraktowymi). Szkoda, że wówczas NIK nie zainteresowała się moimi niepokojami, tym bardziej, że znaczna część mechanizmów utrudniających realizację Poltax przedstawionych w [tamtym moim materiale] jest powtórzona w informacji przekazanej w 1996 r. przez NIK.