PESEL

PESEL - Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludności, system informatyczny działający od 1974 r., początkowo jako „system Magister” ewidencjonujący osoby z wyższym wykształceniem, wkrótce potem wykorzystywany do nadawania numeru identyfikacyjnego każdemu obywatelowi Polski; pierwotnie obsługiwany przez MSW, następnie przez MSWiA, aktualnie z powrotem MSW.

Obecnie PESEL zawiera dane osób przebywających stale na terytorium RP, zameldowanych na pobyt stały lub czasowy trwający ponad 3 miesiące, a także ubiegających się o wydanie dowodu osobistego lub paszportu. System zawiera również dane osób, dla których odrębne przepisy przewidują potrzebę posiadania numeru PESEL.

Zbierane dane zawierają podstawowe informacje ewidencyjno-adresowe o obywatelu i tzw. numer ewidencyjny; numer ten zawiera kolejno: datę urodzenia (rok, miesiąc, dzień - po dwie cyfry), numer porządkowy (nieparzysty dla kobiet, parzysty dla mężczyzn) i ostatnią tzw. cyfrę kontrolną.

Pierwotna architektura systemu PESEL opierała się na bazie danych PRISMA pracującej na komputerach Siemens seria 4004 (pośrednia kopia IBM 360). Następnie baza PESEL pracowała od 1987 r. na SZBD Jantar, której architektura okrzepła w latach 1992-1993. Od lat 2001-2003 usługi dostępne przez intranet i Internet, choć niezbyt intensywnie używane; wykorzystywało się się np. w niektórych bazach wojewódzkich (również pracujących pod SZBD Jantar).

Późniejsze próby uruchomienia systemu w wersji PESEL2 na bazie danych IBM DB2 okazały się wyjątkowo złożone. Ostatecznie w 2009 r. przeniesiono eksploatacyjnie system PESEL właśnie na tę bazę.

Projekt systemu komputerowej ewidencji ludności został wprowadzony do Planu Rozwoju Informatyki na lata 1971-75 przez społeczną grupę informatyków z PKAPI (NOT) kierowaną przez Andrzeja Targowskiego w 1970 r. a następnie zatwierdzony w 1971 r. przez Komitet Nauki i Techniki, a potem przez Prezydium Rządu do realizacji. Przedsięwzięcie zostało wkrótce zaakceptowane do realizacji rónież przez Komisję Partyjno-Rządową ds. Unowocześnienia Funkcjonowania Gospodarki i Państwa powołaną w 1971 r. po dojściu do władzy Edwarda Gierka. W 1972 r. powstał Urząd Pełnomocnika Ministra Spraw Wewnętrznych ds. PESEL, który najpierw uruchomił system Magister. Na podstawie zebranych doświadczeń został potem uruchomiony system PESEL jako jeden z kilku pierwszych takich systemów w Europie i świecie (m.in. na wzór Amerykańskiego Systemu Social Security, który został wprowadzony do użytku w 1935 r. po Wielkim Kryzysie). Ówczesne prace nad systemem były kierowane przez płk. Zygmunta Orłowskiego i jego zastępcę i pierwszego dyrektora Biura Studiów i Projektów PESEL dr. inż. Andrzeja Targowskiego we współpracy informatyków z ośrodka ZETO ZOWAR, na należącym do ośrodka komputerze IBM 1440 były prowadzone prace nad prototypem obydwu systemów.

Podstawy prawne

• Ustawa z 10 kwietnia 1974 o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 960 z późn. zm.);
• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 20 grudnia 2002 r. w sprawie trybu przekazywania danych pomiędzy organami prowadzącymi ewidencję ludności oraz powiadamiania o nadaniu numeru PESEL (Dz. U. Nr 236, poz. 1996);
• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 24 grudnia 2002 r. w sprawie zgłaszania i przyjmowania danych niezbędnych do zameldowania i wymeldowania oraz prowadzenia ewidencji ludności i ewidencji wydanych i utraconych dowodów osobistych (Dz. U. Nr 236, poz. 1999);
• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 30 czerwca 2003 r. w sprawie obowiązku meldunkowego żołnierzy w czynnej służbie wojskowej (Dz. U. Nr 138, poz. 1322);
• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 19 listopada 2008 r. w sprawie określenia wzoru wniosków o udostępnienie danych z ewidencji ludności, zbioru PESEL oraz ewidencji wydanych i utraconych dowodów osobistych (Dz. U. Nr 214, poz. 1353);
• Rozporządzenie Rady Ministrów z 19 listopada 2008 r. w sprawie wysokości opłat za udostępnienie danych ze zbiorów meldunkowych, ewidencji wydanych i unieważnionych dowodów osobistych, zbioru PESEL, ogólnokrajowej ewidencji wydanych i unieważnionych dowodów osobistych oraz sposobu wnoszenia tych opłat (Dz. U. Nr 207, poz. 1298);
• Rozporządzenie Rady Ministrów z 6 lutego 2009 r. w sprawie wzoru dowodu osobistego oraz trybu postępowania w sprawach wydawania dowodów osobistych, ich unieważniania, wymiany, zwrotu lub utraty (Dz. U. Nr 47, poz. 384).
• Ustawa z 24 sierpnia 2010 r. o ewidencji ludności (Dz. U. Nr 217, poz. 1427);
• Ustawa z 6 sierpnia 2010 r. o dowodach osobistych (Dz. U. Nr 167, poz. 1131);

Zobacz także

• PESEL.SAD
• Pesel-Net